Naar de Iban

Jawel. Dat gaat lekker met die Voorntjes. M'n infectie is toch echt wel weg maar het gaat nog steeds niet goed. Afgelopen dagen weer minder trek en totaal geen lekker gevoel na elke maaltijd. En deze ochtend is het extreem. Ik voel me heel duizelig, tintelingen in handen en voeten, geen kracht en heel afwezig. Ik kan bijna niets ondernemen. En na het ontbijt (enkel sneetje) gaat het nog minder goed. We besluiten ons programma om te gooien. Onze gids helpt ons eerst naar een dokter in plaats van dat we op weg gaan. Ik wil eerst weten wat eraan de hand is. Ik heb nu al te lange tijd dat er steeds iets mis is. En het voelt alsof ik m'n lichaam niet meer kan vertrouwen. We gaan naar dokter in de Chinese wijk. De dokter van onze gidsen. Met de bus worden pap en ik er naartoe gebracht. Na een enkele minuut mag ik al naar binnen. Ik vertel m'n medische geschiedenis van de afgelopen weken en wat er nu weer loos is. M'n bloeddruk, m'n temperatuur, urine, balans en maag worden grondig onderzocht. Alles is ok. Maar waarschijnlijk geeft m'n lichaam de grens aan. En vooral de grens van de grote hoeveelheid malaria tabletten. Die slik ik inmiddels negen weken. De dokter denkt dat het daarmee te maken heeft. Maar m'n maag is toch ook nog niet optimaal. Oplossing; rust nemen en wat pillen om m'n maag te bedaren. Terug naar hotel en overleg met mam en gids. We besluiten het programma voor vandaag te cancelen. We zouden twee nachten naar de Iban gaan. En dat wordt nu een nacht, alles het beter gaat na vandaag.
We boeken direct een nieuwe kamer in hotel; ditmaal eentje waar drie bedden in staan. Alle tassen verplaatsen we en daarna direct op bed. Even niets.
We drinken wat thee en slapen wat. Na paar uurtjes lopen we heel klein rondje centrum. We gaan vooral uit op water en wat kleine koekjes voor mij. Als we terug zijn weer m'n bed in.
Tegen het eind van de middag blijf ik nog wat langer op de kamer. Pap en mam nemen een pontje naar de overkant van de Sarawak rivier. Daar verkennen ze de buurt en lopen over boardwalk langs rivier. Daarna eten ze hapje buiten de deur. Ik koop wat crackers met kaas en duik m'n bed weer in. Met wat films op HBO vermaak ik me wel. Ik eet niet veel. En na elke hap gaat het nog niet goed naar heel langzaam wel iets beter.
We duiken er vroeg in. Als het gaat zoals aan het eind van de dag durf ik het morgen aan.
Paul haalt ons weer op rond half negen. M'n medicatie helpt goed. Ik eet nog steeds zo goed als niets maar (mede hierdoor) ik voel me minder instabiel. Mocht het niet gaan dan draaien we om. Maar ik wil het proberen.
Met onze gids Paul en chauffeur Ali gaan we op pad. Ik voel me redelijk ok gelukkig. Ik doe rustig aan en pillen helpen goed. Na ruim uur rijden stoppen we bij een markt. Deze is toch weer anders dan de zondag markt in Kuching. Allerlei onbekend fruit en groenten zien we. We maken foto's die we Paul later kunnen laten zien met de juiste uitleg. Hij is met Ali ons diner aan het inkopen. Na heerlijke kopje koffie en een kijkje op de afdeling kip en vis, stappen we weer in de auto. Na bijna twee uur stoppen we voor een lunch. We krijgen allerlei schalen met lekkers. Ik eet klein beetje rijst; met m'n medicatie gaat het redelijk ok. We gaan weer verder. Na nog een kleine pitstop komen we rond drie uur aan bij een enorme dam. Deze dam is een grote energie voorziening in deze omgeving. Al onze spullen worden in klein broodje gezet. Life jackets aan en we kunnen gaan. Met zowel kaptein en bootsman Maling gaan we over het meer. We zijn zo goed als de enige op dit meer. Prachtig stil water met geweldig groene waterkant. Na ruim half uurtje zijn we bij onze steiger. Een Iban zit te vissen en vangt op dat moment nog een grote tilapia. Samen met Paul gaan we op weg naar het lange huis (Iban leven in longhouses). Het pad is erg glibberig. Met kleine stappen lopen we rustig naar onze 'familie'. Onderweg komen we allerlei planten en bomen tegen. Ze worden overal voor gebruikt. De een voor het maken van matten, de ander kun je eten, weer een ander wordt gebruikt voor het maken van meubels of het kruiden van kip. Na ruim half uur komen we aan bij het longhouse. Een huis van ruim zestig meter met 10 woningen waar 15 families wonen. Het huis bestaat uit een open veranda, een gesloten veranda en de huizen zelf. We nemen plaats, zonder schoenen, op de gesloten veranda. We krijgen thee, met een koekje.
Na deze verfrissing nemen we een kijkje rond het huis. Overal lopen honden; geen huisdieren. Niet erg prettig maar als je ze geen aandacht geeft gaat het wel. In de tuin vinden we enorm veel ananas planten. Heerlijk. De tuin is versierd met mooi rode planten. Als mensen dit aanplanten willen ze het echt mooi maken. En dat is gelukt. Op een klein paadje achter het huis is het nog wel erg glad en pap maakt een behoorlijke smak. Niets gebroken maar wel flink verstuikte pols. Vervelend. Met wat zalf proberen we het te verzachten. En ijsblokje vind je namelijk niet zo snel in deze jungle. Maling is al bezig met ons avond eten. Hij heeft rijst en kip in bamboe stok gedaan. En die is nu boven vuurtje aan het pruttelen. Dat ziet er veel belovende uit.
In de keuken is Paul bezig met de rest van het eten. We worden door de familie uitgenodigd om erbij te komen zitten. De chief is net thuis gekomen van de plantage. En z'n vrouw is met enkele nichten het eten aan het bereiden. Pap wordt direct uitgenodigd voor een glaasje rijstwijn. Iedere familie heeft z'n eigen recept maar bovenal is het een erg sterk drankje. De chief weet er wel raad mee. We krijgen nog een stukje bamboe is soort van voorgerecht. Smaakt een beetje bitter maar wel ok. Ik doe alleen nog erg rustig aan. De noten cq peulen die aangeboden worden, worden me afgeraden door Paul. Die laat ik dus maar aan me voorbij gaan. Communicatie gaat met handen en voeten. De chief spreekt een beetje Engels maar als je echt iets wilt weten dan is de vertaling van Paul toch noodzakelijk. Iban is trouwens weer net anders dan Maleisisch. We hebben onderweg al wel geoefend op de eerste begroeting. Met 'namma brittah' zijn we zeer welkom ontvangen. Als al het eten klaar is verplaatsen we ons naar de gesloten veranda. De vrouwen van de familie zijn hier niet bij. Ze eten altijd apart van de rest. En de chief heeft blijkbaar ook al genoeg gegeten want die blijft ook in de keuken. We smikkelen van de zachte kip uit de bamboe. En ook krijgen we een pittige kip, die vooral pap erg lekker vind. En er is varen en pompoen, samen met sticky rijst en gewone witte rijst. We laten het ons goed smaken. Als toetje krijgen we nog net vers, prachtig in stukjes gehakte, ananas. Het smaakt heerlijk. Na het eten krijgen we weer een kopje thee. Uiteindelijk sluit de hele familie aan. En tijdens de thee komen ook vele andere bewoners erbij zitten. Kinderen zijn bijna niet aanwezig. Ze zitten veelal op een kost school door de week.
We delen onze cadeaus uit. Voor alle vrouwen hebben we een doosje thee meegenomen. En voor de kinderen rijstkoekjes die echter door alle aanwezigen snel wordt opgepeuzeld. De whisky die we hebben meegenomen moet ik uitdelen. Iedereen krijgt een glaasje of nipje van me. En uiteindelijk toost ik nog met de chief. De rijstwijn gaat tussendoor ook nog verschillende malen rond. Enkele aanwezigen beginnen dat goed te merken maar de chief drinkt gestaag door. Ze worden steeds slaperiger. We zitten gezellig te kletsen. En ook ons Delfts blauwe setje wordt met veel plezier ontvangen. Vragen worden heen en weer gesteld. Waar komen we vandaan en wat is onze relatie, lijken we op elkaar?! De Iban leeft zelf nog heel traditioneel. Voor ons een prachtige gelegenheid om hun leven te zien. Het is echter de vraag hoelang dat nog blijft bestaan. De meerderheid van de jonge generatie kiest voor een leven in de stad. De chief vertelt me nog dat hij het goed vindt dat kinderen een opleiding krijgen maar hij zou het ook erg leuk vinden als ze weer terug komen naar het longhouse. Hij is inmiddels 60 jaar en weet nog niet wie hem gaat opvolgen als chief. Z'n kinderen hebben echter geen aspiraties. En het is normaal dat deze functie binnen de familie blijft. Als chief sta je geregistreerd in het district. Als de politiek iets wilt veranderen worden alle chiefs gevraagd naar hun mening. En binnen het longhouse heeft de chief de functie van vrede bewaarder en hoofd van vergaderingen. Bij ceremonies is ook speciale functie voor hem weg gelegd. Maar traditionele kledij, wapens, gongs en muziek worden niet te pas en onpas voor de dag gehaald. Dat is voor speciale gelegenheden. Vooral het oogst feest (juni / juli) is een feest met veel ceremonieel. Zoals wij nu ontvangen zijn met rijstwijn en uitdelen van cadeau met alle bewoners is de normale manier van de ontvangst van bezoek.
Langzaam wordt de kring kleiner. Vele bewoners gaan hun bed in. Pap en mam nemen een douche. Net voor het huis staat een apart toilet gebouw inclusief een douche. Primitief maar wel te doen. Alleen geen warm water. Maar wel lekker om even op te frissen. Het is tenslotte nog steeds erg warm buiten. Wel nat trouwens. In de avond is het flink gaan regenen. Ik praat nog lekker even met de chief en Paul. Voor ons is in het huis een slaap ruimte gemaakt. Afgescheiden met een doek van de rest van de ruimte zijn twee bedden klaar gemaakt, met klamboe. Op een eenvoudig matrasje slapen we prima. Een nachtelijk plasje is echter wel een enorme onderneming. En mam doet dat toch liever niet alleen zo in de nachtelijke jungle.
In de ochtend nemen we al snel afscheid van de chief en z'n maten. Hij gaat de stad in om materialen te kopen voor z'n erf. We krijgen van z'n vrouw en Paul een heerlijk ontbijt. Gebakken banaan, roergebakken ei en toast. Speciaal voor ons want zij eten alleen rijst in de ochtend. Na het ontbijt pakken we onze tassen en nemen afscheid van de familie en andere bewoners. Wat een lieve mensen! En wat geweldig om een klein dagje in hun ritme mee te kunnen draaien. Ik ben erg blij dat we dit toch nog een dag hebben kunnen meemaken. Met mij gaat het beter (niet duizelig meer) maar eten blijft nog een uitdaging. Maar gelukkig kan ik wel dingen ondernemen. In de ochtend gaan we met Paul en Maling naar de boot. We nemen een omweg zodat we zicht krijgen op hun land; rijst en rubber planten worden vooral verbouwd. Overal komen we kleine hutjes tegen waar ze normaal rusten en eten. En ook geeft deze route ons prachtige ver gezichten over het gebied en het meer. Maling laat vol trots allerlei planten zien en maakt met z'n machete de weg en zicht vrij. Wat een lieve gast. Na klein uurtje komen we bij het meer en onze boot. De kaptein heeft onze spullen bij zich en heeft boot van jetty naar deze plek gebracht, om ons deze wandeling te geven. Geweldig.
Na prachtig stukje varen staat onze taxi met chauffeur Ali alweer klaar. Ook rijdt er nog een collega van hen mee naar kuching. Onderweg valt er enorm veel regen maar gelukkig zitten we droog. En ook is de bus geschikt voor een middag slaapje. Tegen het eind van de middag komen we terug in Kuching. We nemen afscheid van Paul en Ali. Prachtige mannen die ons heel goed hebben begeleidt.
We verzamelen onze tassen weer in het hotel en frissen ons op. We eten hapje (voor nog geen acht euro in totaal) bij Borneo delight) en maken ons op voor morgen. We gaan Kuching verlaten. Morgen vertrekken we heel vroeg naar Mulu. We duiken er vroeg in. We hebben weer een prachtig avontuur beleefd.

Wen.